پیانو چگونه اختراع شد؟

پیانو چگونه اختراع شد؟

آیا تابحال  فکر کرده اید که پیانو تا چه حد ساز شگفت انگیزی است؟ این ساز قادر به تولید صدای بلند و ملایم است، دامنه وسیعی از نوت های پایین و بالا را در بر می گیرد و همچنین ساز فوق العاده ایی برای همنوازی با سبک های مختلف از جمله ارکسترای سمفونی یا گروه jazz و حتی تک نوازی به شمار می رود. و آیا تا کنون اجزاء داخل آن را دیده اید؟ تمامی سیم ها و زخمه ها و تکه های متحرک حاصل تلاش بسیاری از مخترعان و تکامل در طی قرن ها است!

قبل از پیانو – سده 1600 میلادی

تاریخچه این ساز به دوران رنسانس که بسیاری از وسایل در اروپا، از جمله ادوات موسیقی در مرحله اختراع و کشف شدن قرار داشتند بر می گردد. سازی به نام hammered dulcimer وجود دارد (مشابه با ساز سنتور) که دارای سیم های کشیده شده در امتداد جعبه چوبی و با قابلیت کوک شدن در گام های متفاوت است. نوازنده با در دست گرفتن دو مضراب با پوشش نرم به سیم ها ضربه وارد می کند.

عملکرد و صدای تولید شده توسط این ساز در کلیپ زیر قابل مشاهده است:

سپس ساز harpsichord ساخته شد که در آن نیز سیم های مختلف در طول ساز کشیده شده بود و در گام های مختلف قابلیت کوک شدن داشت. این ساز دربرگیرنده صفحه کلیدی مشابه با پیانو های مدرن بود. با اعمال فشار بر روی کلید، نیروی حاصله به میله ایی در داخل ساز منتقل شده و به وسیله پین نصب شده بر روی آن، سیم به ارتعاش در می آید. این ساز محبوبیت زیادی را کسب کرد اما یک ایراد اساسی داشت و آن عدم ایجاد تفاوت در صدای خروجی با تغییر میزان فشار وارد شده بر کلید ها بود.

عملکرد و صدای تولید شده توسط این ساز در کلیپ زیر قابل مشاهده است:

نسل بعدی از اجداد پیانو مدرن، clavichord نام داشت که عملکرد آن مشابه با harpsichord بود، با این تفاوت که به جای به صدا درآوردن سیم با مکانیزم قبلی، با فشار کلید، نیرو مستقیما به وسیله یک تکه فلز به سیم وارد می شد. هرچه این نیرو شدید تر و سریعتر باشد، ضربه شدیدتر و درنتیجه صدا بلندتر می شود. این ویژگی به موسیقی دانان امکان نواختن با صدای رساتری را می داد اما، متاسفانه صدای آن برای نواختن در فضای بزرگ یا با گروه موسیقی به اندازه کافی بلند نبود.

عملکرد و صدای تولید شده توسط این ساز در کلیپ زیر قابل مشاهده است:

اولین پیانو – 1700

با خاتمه یافتن دوره رنسانس، حدود 300 سال قبل، فردی به نام Bartolomeo Cristofori در ایتالیا زندگی می کرد که تخصص او ساخت harpsichord بود. او سعی داشت سازی بسازد که مانند harpsichord بلند، و در عین حال مانند clavichord حساس به لمس باشد. در نتیجه او با الهام از ساز hammered dulcimer، وسیله ایی ابداع کرد که با پرتاب مضرابی با پوشش نرم به سمت سیم ها در زمان فشردن کلید، نت های مختلف را ایجاد می کرد. اعمال فشار بیشتر به کلید، منجر به  پرتاب مضراب با سرعت بیشتر می شد. پس از وارد آوردن ضربه به سیم، مضراب به کان اولیه خود بازگشته تا اجازه ارتعاش به سیم داده شود. بنابراین مادامی که کلید در حالت فشرده قرار داشت، ارتعاش سیم ادامه پیدا کرده اما به محض رها کردن آن، یک دمپر(صداگیر) صدای سیم را خفه می کرد. ساختار این ساز به قدری پیچیده و مبتکرانه بود که امروزه نیز تنها با اعمال تغییرات جزئی هنوز در پیانو ها استفاده می شود.

Cristofori نام این ساز را ” ” un cimbalo di cipresso di piano e forte که معادل است با “کیبورد ساخته شده از چوب درخت سرو به صدای نرم و بلند”. فقط کافیست تصور کنید که برای خرید این ساز به فروشگاه مراجعه کرده و می خواهید نام آن را بر زبان آورید!

اگرچه پیانو آکوستیک ساخته شده توسط Cristofori دستاورد فناورانه ایی بود، اما زمان زیادی برای روی کار آمدن پیانو ها سپری شد. یک سازنده پیانو های اولیه در آلمان به نام Gottleib Silbermann در مورد این ساز مطالعه کرده و تصمیم به ساخت نوع بهتری از آن توسط خودش گرفت. او طراحی Cristofori را با اضافه کردن اهرم هدایت شونده با دست، که اجازه برداشتن صداگیر ها از روی سیم ها و ادامه ارتعاش حتی پس از برداشتن انگشتان از روی کلید ها را فراهم می ساخت، بهبود بخشید. زمانی که او این ساز جدید را به Johann Sebastian Bach نشان داد، ابتدا Bach اذعان کرد نت های بالا صدای بسیار نرم تری در مقایسه با نت های پایین ایجاد می کند. Silbermann مجددا ساز را بهبود بخشید، و در نهایت رضایت Bach را اخذ کرد.  در واقع، bach تبدیل به یکی از اولین فروشنده های پیانو، و عامل فروش رسمی Silbermann شد.

Bach نام این ساز را “a piano et forte”، به معنی “ملایم و بلند” گذاشت که بسیار کوتاه تر از نام اصلی آن بود. با گذشت زمان، این وسیله به نام “pianoforte” شناخته شد و امروزه، ما این ساز محرک را “piano” می نامیم.

پیانو های اولیه – سده 1700 تا اوایل سده 1800

پیانو های اولیه تنها 5 اکتاو داشتند و با قالب های چوبی ساخته می شده تا از کشش بیش از حد سیم ها جلوگیری شود و صدای آن ها در مقایسه با پیانو های امروزی ضعیف و بی کیفیت بوده است. با این وجود، تا زمان Mozart، پیانو به قدری محبوبیت داشته که او بسیاری از قطعه های خود را صرفا برای پیانو نوشته است. در طول آن دوران کلاسیک و رمانتیک، آهنگ سازان از ساخت قطعه های عالی برای این ساز چند منظوره لذت می برده اند.

یکی دیگر از مشکلات آن ها، این بود که پس از فشار یک کلید، بایستی نوازنده منتظر می ماند تا مضراب داخلی ساز به مکان قبلی خود بازگشته و امکان نواختن مجدد فراهم گردد. نتیجه آن عدم کارایی در نواختن سریع نت های تکراری بود. مخترعی اهل فرانسه به نام Sebastian Erard روشی را ابداع کرد تا کلید های پیانو، مضراب داخلی را پس از نواختن یک نت مجددا به مکان خود بازگرداند. این ویژگی به آهنگسازان در دوره های رمانتیک، مانند Liszt، اجازه نوشتن قطعاتی که نت و آکورد های تکرار شونده داشتند را می داد.

پیانو های مدرن – 1850 تا به امروز

سرانجام پیانو ها بزرگ تر، قوی تر، و صدای آن ها بلند تر شد. اکتاو های بیشتری برای دستیابی به طیف گسترده تر به آن ها اضافه شد. سپس، با آغاز دوره صنعتی، سازنده پیانو آمریکایی به نام Alpheus Babcock، قابی فلزی به پیانو های خود افزود که نتیجه آن، تحمل فشار بیشتر توسط سیم ها بود. این نوآوری به پیانو صدای قدرتمند و مدرن امروزی را اعطا کرد که همگی از آن لذت می بریم.

و اکنون ما در این برهه ، 300 سال پس از پیدایش پیانو قرار داریم. امروزه در سرتاسر دنیا می توان این ساز را یافت که صدای آن در هر مکانی از جمله سالن کنسرت و یا اتاق نشیمن خانه ها طنین انداز می شود. پیانو سازی بی رقیب در توانایی ایجاد طیف وسیعی از آوا، حجم، رنگ، و حالت های مختلف است. شاید به همین دلیل است که در طول چند صد سال گذشته، مردم همواره علاقمند به جمع شدن دور پیانو و آواز دسته جمعی بوده اند. هر هنر آموز پیانو، در واقع دنباله رو سنتی دیرینه از موسیقی است.  دفعه بعد که به نواختن آن مشغول شدید و یا شخصی را در حال انجام آن نظاره کردید، قدردان زحمات افرادی باشید که این ساز فوق العاده را به ما تحویل داده اند!