انواع مضراب تار و تاثیر آنها در نواختن ساز تار

تار از سازهای زهی مضرابی (زخمه ای) مقید است که در ساخت آن از چوب، پوست، استخوان، زه ( روده تابیده چهارپایان) و فلز استفاده می شود و طول کلی آن حدود ۹۵ سانتی متر است. و همچنین یکی از سازهای اصلی موسیقی ملی ایران بوده است.

این ساز از دیر باز پرطرفدار و کاربردی بوده است. ساز تار با نواختن توسط بزرگانی چون استاد حسین علیزاده،  استاد جلیل شهناز، استاد محمدرضا لطفی و … به اوج خود رسیده است. همچنین امروزه این ساز پرطرفدار هنرجویان بسیاری را به سمت خود کشانده و جوانان بسیاری در حال آموختن تار می باشند.

تار چه نوع سازی است و مضراب های آن چه تاثیری بر تار دارند؟

اجزای تشکیل دهنده ی تار عبارتند از:

پوست، خرک، کاسه طنینی، سر پنجه، دسته، گوشی ها، شیطانک، دستان ها، سیم گیر، تعداد و جنس سیم ها و وسعت می باشد.

نحوه ی قرار گیری تار بدین گونه است که نوازنده تار، در حالت نشسته تار را به صورت افقی روی ران پای خود قرار می دهد، به طوری که دسته تارطرف چپ و کاسه طنینی طرف راست نوازنده قرار می گیرد. نوازنده سر انگشت های دست چپ را روی دستان هایی که در طول دسته تار بسته شده اند حرکت می دهد و با مضرابی که در دست راست دارد به سیم ها زخمه میزند.

حال می خواهیم در ادامه به معرفی مضراب تار و تاثیر آن بر نواختن تار بپردازیم با ما همراه باشید.

مضراب تار و شکل و جنس آن چه تاثیری بر تار دارند؟

در سازهای زهی مضراب نقش بسیار مهم و تاثیرگذاری دارد. مضراب تار همانند مضراب سایر سازهای موسیقی زخمه ای نقش مهمی در دلنشین تر کردن صدای تار دارد. اگر نوازنده ی تار هستید و یا علاقه به نوازندگی تار دارید و در ابتدای شروع نوازندگی هستید، بهتر است در مورد مضراب تار اطلاعاتی داشته باشید.

در فارسی مضراب را به نام های زخمه، سکافه، سکافره، و شکافه می شناسند. مضراب تار، ابزار کوچکی است در حدود سه سانتی متر یا بیشتر که به انتهای آن قدری موم می چسبانند و جنس آن از فلز و اغلب از برنج است.

مضراب تار از دو بخش تشکیل می‌شود. یک قسمت در دستان نوازنده میان انگشتان شصت، اشاره و وسطی قرار می‌گیرد که از جنس موم می‌باشد. قسمت دیگر محل برخورد مضراب با سیم‌های ساز است که معمولا از جنس فلز و برنج است.

نوع ساخته شدن مضراب و جنس آن، سنگینی و یا سبکی و قطر تار و مقدار مومی که به انتهای آن می چسبانند تاثیر زیادی روی صدای این ساز می‌گذارد. هر نوازنده بسته به علاقه‌ ای که دارد، نوع و جنس مضراب را انتخاب می‌کند.

شکل مضراب تار:

از نظر شکلی، مضراب اگر بزرگ باشد و سر پهن تری داشته باشد صدای تولیدی از آن بم تر، خشن تر و گرفته (به اصطلاح تو دماغی تر) است، و برعکس آن اگر مضراب باریک باشد و دارای نوک ریز، صدای ریز و متصل تری را تولید می کند.

همچنین بسیاری از نوازندگان بر این اعتقادند که مضراب هایی که نوک آنها تخت و یا تیز نیستند نیز برای ردیف نوازی بسیار مناسب هستند.

جنس مضراب تار:

بهترین جنس شناخته شده و متداول که بزرگان نوازنده هم تایید می کنند، مضراب برنجی است و صدای شیرین و گوشنوازی را تولید می کنند ولی یکی از معایب این نوع مضراب این است که برای ضبط استودیویی مناسب نمی باشد.

مضراب تار را در قدیم از جنس برنج که متداول بوده است می ساختند، اما امروزه برای ساخت مضراب از مصالحی نظیر پلاستیک، شاخ (بز و قوچ و…)، صدف، عاج، سنگ و چوب و هر شیء مستحکم دیگری استفاده میکنند.

پیشنهاد مطالعه:  گیتار کلاسیک چیست

آموزش نحوه ی صحیح گرفتن مضراب تار:

1. چهار انگشت دست راست ( به جز انگشت شست ) کاملا”به یکدیگر چسبیده و مجموع آنها در حالت خمیده به سمت کف دست باید قرار داشته باشند، توجه شود که در کلیه مراحل مضراب زدن، این چهار انگشت به هیچ وجه نباید از هم جدا شوند.
2. انگشت اول (سبابه ) کمی باز شده و موم مضراب روی سر انگشت دوم قرار بگیرد و سپس انگشت اول به موم تکیه بدهد.
3. بند اول انگشت شست بدون فشار و صاف روی موم مضراب قرار بگیرد. توجه شود که در کلیه مراحل تمرینات، انگشت شست نباید قوس داشته باشد، زیرا این عمل نشانگر وجود فشار در دست راست است که نسبت به رفع آن حتما” باید توجه جدی کرد.
4. زاویه مضراب باید عمود بر سیم ها باشد.
5. بعد از رعایت موارد فوق، مضراب با زاویه ای به سمت پوست کاسه از سه جهت ( انگشت اول، انگشت دوم و شصت ) به صورت کاملا”شل و بدون فشار، مهار گردیده است.

فیلم آموزش نحوه صحیح مضراب گرفتن:

نکات مهم هنگام مضراب زدن:

از نکات اولیه و مهم برای مضراب زدن به وجود آوردن آرامش و جلوگیری از هر گونه انقباض در دست راست (کتف، بازو و ساعد) میباشد. برخلاف آنچه که هنرجویان میِپندارند، هیچگونه نیرو یا فشاری برای عمل مضراب زدن نباید اعمال شود (زیرا در این صورت نوازنده ای که یک ساعت تار می نوازد باید با خستگی عضلات مواجه شود که در واقع این طور نیست).

پیشنهاد مطالعه: وسایل مورد نیاز گیتار

اعمال هر گونه نیروی زائد و فشار در حین مضراب زدن ، نه تنها باعث سفتی دست راست خواهد شد، بلکه اثر منفی در صدا دهی ساز نیز خواهد داشت.

تنها شیوه صحیح مضراب زدن استفاده از سنگینی و وزن دست راست میباشد.

در تار حرکت از بالا به پایین مضراب را “راست ” و از پایین به بالا را (چپ) مینامند.

قبل از مضراب زدن کف دست کاملا ً باید به طرف پوست قرار داشته باشد.

مضراب قبل از شروع حرکت به سمت بالا تقریباً باید عمود بر سیم ها قرار داشته باشد که بعضی از هنرجویان به غلط عادت دارند نوک مضراب را به سمت بالا نگه دارند.

در عمل مضراب زدن باید توجه کنید که ساعد به هیچ وجه نباید روی سیم گیر تغییر مکان دهد.

سفت گرفتن مضراب باعث کندن سیمها و تولید صدای ناهنجار خواهد شد. مضراب باید کاملاً شل باشد تا برخورد آن با انعطاف صورت گیرد.

مطالعه باعث بهتر شدن سبک زندگی کردن در جامعه میشود. همانطور که میدانید لذت مطالعه در خواندن مطلبی جذاب، مفید و قابل درک است که کمک شایانی به بازدهی مغز شما میکند. پس سعی ما تولید کنندگان محتوای متنی در وب سایتها، بازنویسی مطالب مهم و کاربردی به صورت جذاب و کاملتر است. امیدوارم مطالب گفته شده در این مطلب برای شما مفید واقع شود.

گردآوری شده توسط: آلیک موزیک